قبول ظاهری ربوبیت ماه و ...برای اعتلای کلمه توحید

( به خاطر بیاورید) هنگامی را که ابراهیم به پدرش ( عمویش) « آذر» گفت :« آیا بت هایی را معبودان خود انتخاب می کنی؟! من، تو و قوم تو را در گمراهی آشکاری می بینم.» و این چنین، ملکوت آسمان ها و زمین ( و حکومت مطلقه خداوند بر آنها) را به ابراهیم نشان دادیم؛( تا به آن استدلال کند،) و اهل یقین گردد. هنگامی که ( تاریکی ) شب او را پوشانید، ستاره ای مشاهده کرد؛ گفت :« این خدای من است؟» اما هنگامی که غروب کرد، گفت :« غروب کنندگان را دوست ندارم.» و هنگامی که ماه را دید که (سینه افق را) می شکافد، گفت :« این خدای من است؟» اما هنگامی که (آن هم) غروب کرد، گفت :« اگر پروردگارم مرا راهنمایی نکند، مسلما از گروه گمراهان خواهم بود.» و هنگامی که خورشید را دید که (سینه افق را) می شکافت، گفت :« این خدای من است؟» این ( که از همه بزرگ تر است!») اما هنگامی که غروب کرد، گفت :« ای قوم من! من از شریک هایی که شما (برای خدا) می سازید، بیزارم. من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمان ها وزمین را آفریده؛ من در ایمان خود خالصم؛ و از مشرکان نیستم.»

آیات 74 - 78 سوره انعام

تفسیر : در روایتی از امام رضا (ع) می خوانیم :« قوم ابراهیم (ع) سه دسته بودند : طایفه ای، ستاره زهره را می پرستیدند؛ گروهی ماه را و طایفه ای، خورشید را. پس از آن که ابراهیم (ع) از غاری که در آن پنهان شده بود، خارج شد ( و به این گروه های مشرک برخورد کرد شب هنگام که ستاره زهره را دید، گفت :« خدای من این است؛ اما در دل منکر آن بود و حقیقت را می دانست. پس هنگامی که زهره غروب کرد، گفت :« من غروب کنندگان را دوست ندارم؛ زیرا غروب کردن، از صفات چیزی است که به وجود می آید؛ نه صفت چیزی که همیشه هست.»

پس هنگامی که ماه تابان را دید، گفت :« این خدای من است؛ ولی باز منکر آن بود و حقیقت را می دانست. هنگامی که ماه ناپدید شد، گفت :« اگر پروردگارم مرا راهنمایی نکند، مسلما از گروه گمراهان خواهم بود.» صبحگاهان، خورشید فروزان را که دید، گفت :« این خدای من است، این از زهره و ماه بزرگ تر است، ولی در دل منکر آن بود و حقیقت را می دانست.

این سخنان ابراهیم (ع) برای خبر دادن به دیگران و اقرار به عقیده شرک آلود نبود. پس هنگامی که خورشید هم غروب کرد، به هر سه گروه گفت :« ای قوم من، من از شریک هایی که شما (برای خدا) می سازیر، بیزارم. من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمان ها و زمین را آفریده؛ من در ایمان خود خالص ام و از مشرکان نیستم.» این سخنان را فقط برای این گفت که چیزهایی مثل زهره و ماه و خورشید، لیاقت عبادت شدن ندارند و خالق اینها و خالق آسمان ها و زمین، سزاوار پرستش است...»

منبع تفسیر : المیزان، جلد 7 ، صفحه 212

ترجمه و تفسیر حضرت آیت الله مکارم شیرازی